Bản chất xung đột Palestine và Israel mà có thể bạn chưa biết

Xung đột Palestine và Israel là vấn đề không dễ phân định đúng sai. Nó phụ thuộc rất nhiều vào quan điểm của mỗi người. Người Việt Nam (VN) chúng ta bấy lâu nay vẫn bị ảnh hưởng bởi báo chí tuyên truyền. Tâm lý chung là ủng hộ Palestine và không ưa Israel. Bởi cho rằng nước Palestine nhỏ bé cần được bảo vệ trước kẻ mạnh hơn ở phía bên kia.

Tuy nhiên, trong thời gian gần đây nhiều người lại ngưỡng mộ Israel do bị ảnh hưởng bởi 1 số cuốn sách khá phổ biến về người Do Thái như "Quốc gia khởi nghiệp" nên đánh giá về họ có thể cũng bị ảnh hưởng và sai lệch. Vậy xung đột này thực sự ra sao?  

Bản đồ mô tả các vùng đất của Palestine và Israel

Mình không muốn nhắc lại lịch sử hình thành Israel và Palestine, nhất là thời cổ đại. Vì thực tế điều đó ít có ý nghĩa. Bản đồ thế giới hiện đại mới thực sự ổn định kể từ khi thế chiến 2 kết thúc với sự hình thành của Liên Hiệp Quốc ( LHQ). Tranh chấp giữa 2 lãnh thổ này được đánh dấu từ khi người Anh từ bỏ quyền ủy trị đất Palestine vào năm 1948. 

Ngay sau khi người Anh tuyên bố rút lui và chia vùng đất Palestin ủy trị (bao gồm cả Israel và Palestine hiện tại) thành đất cho người Do Thái và Ả rập, người Do Thái lập tức tuyên bố thành lập nước Israel ngày 14/5/1948 trên vùng đất được chia, nhưng người Ả rập Palestine lại không đồng ý mà muốn có toàn bộ lãnh thổ Palestine cũ, các nước Ả rập lân bang đem quân đánh nước Israel non trẻ. Phần thắng thuộc về Israel và người Palestine chẳng được gì trong khi đồng minh của họ là Ai Cập chiếm dải Gaza và Jordan chiếm bờ Tây sông Jordan và Đông Jerusalem (là 2 vùng đất mà người Anh chia cho người Palestine). Người Palestine phải lưu vong từ đó. 

Năm 1964, Tổ chức Giải phóng Palestine (PLO) được thành lập bởi Yasser Arafat. Năm 1967, các nước Ả Rập lên kế hoạch xâm lược Israel lần thứ hai, với mục đích tự vệ, Israel đã mở một chiến dịch tấn công phủ đầu vào cả ba nước Ả Rập là Syria, Jordan và Ai Cập, dẫn đến sự bùng nổ của cuộc Chiến tranh Sáu ngày. Kết thúc cuộc chiến, Israel đã chinh phục được Bờ Tây (bao gồm cả Đông Jerusalem) của Jordan, Cao nguyên Golan (Syria), Bán đảo Sinai và dải Gaza (Ai Cập), đánh dấu một thất bại nặng nề dành cho khối Ả Rập. 

Tháng 10/1967, Hội đồng Bảo an ra nghị quyết 242 do Anh đề xuất, là sự thoả hiệp giữa Liên Xô và Mỹ về việc Israel rút quân khỏi khu vực chiếm đóng, vãn hồi hoà bình. Ai Cập và Jordan tán thành nghị quyết, Syria bác bỏ còn Israel đưa ra các yêu sách về an ninh cho mình nếu phải rút quân và đòi đàm phán trực tiếp với các nước Arab về các việc này. 

Sau cuộc chiến Sáu ngày, Tổ chức Giải phóng Palestine (PLO) buộc phải tháo chạy sang Jordan, nơi vua Hussein đã cung cấp các căn cứ và nơi trú ẩn cho họ. Tuy vậy đến năm 1970, PLO bất ngờ phản bội Hussein và quay sang chống lại ông trong sự kiện đẫm máu được gọi là Tháng Chín đen tối. Sau đó PLO bị Hussein (dưới sự trợ giúp của Israel và Mỹ) đánh bại, phải chạy sang Lebanon hoạt động. Khi Lebanon bị Israel tấn công, PLO phải chạy tiếp sang Tunisia ẩn náu. 

Các nước Ả rập đã vài lần gây chiến với Israel để đòi lại vùng đất đã mất nhưng toàn thua. Người Palestine và các nước Ả rập đã không thể đòi lại đất bằng bạo lực. PLO chấp nhận đàm phán hòa bình và Arafat công nhận nhà nước Israel. Để đáp lại, Israel rút quân khỏi Gaza và bờ Tây năm 2005, chỉ để lại quyền kiểm soát dân sự ở 1 vài trị trí nhạy cảm. 

PLO đã thành lập nhà nước Palestine ở giải Gaza và bờ Tây (2 vùng đất bị ngăn cách bởi Israel) theo hiệp định Oslo năm 1993 và được LHQ công nhận như nhà nước quan sát không chính thức vào năm 2012. 

Vì sao Việt Nam từng thân Palestine và hiểu sai về cuộc chiến?

Trong giai đoạn chiến tranh lạnh, 1 số nước Arab có xu hướng XHCN như Ai Cập và Syria, Iran, họ thân Liên Xô. Liên Xô cũng hỗ trợ Palestine. Nhưng khối Arab tuy đồng lòng chống lại Israel nhưng bản chất lại không thống nhất. Một số nước lại thân Mỹ như Jordan và Saudi Arabia. Israel là đồng minh mật thiết của Mỹ, nên Israel và Jordan trở nên dễ thoả hiệp, đó là lý do PLO nghi ngờ và tấn công quốc vương Hussein. Vì vậy nên khối Arab chưa bao giờ là đối thủ xứng tầm của Israel trong chiến tranh và bị Israel xé lẻ ra để ký các hiệp ước hoà bình. Chính vì PLO thân LX còn Israel thân Mỹ từ khi còn chiến tranh Việt Nam nên VNCH thân Israel và VNDCCH thân Palestine như là điều tất yếu về ý thức hệ thời chiến tranh lạnh. 

Israel chỉ mới có quan hệ ngoại giao với Việt Nam từ năm 93, tức là khi Việt Nam sắp được Mỹ bỏ cấm vận. Tức là Việt Nam và Israel không ưa nhau trước đó chỉ là vấn để ý thức hệ mà thôi. Điều đáng lưu ý là bây giờ Việt Nam còn nhập khẩu cả vũ khí từ Israel khá lớn kể cả nhận chuyển giao công nghệ để sản xuất súng trường Galil ACE 31-32 cho quân đội sử dụng. Theo thống kê của quốc tế, Giá trị vũ khí nhập từ Israel chỉ đứng sau Nga mà thôi.

Palestine đáng thương hay đáng trách?

Xin nhớ rằng PLO gồm 2 phe, phe ôn hoà là nhóm Fatah do Arafat rồi Abbas kế nhiệm sau khi Arafat chết đi. Phe cực đoan là nhóm Hamas. 

Fatah chủ trương công nhận nhà nước Israel trên lãnh thổ được người Anh chia vào năm 48. Họ chỉ đấu tranh để Israel rút quân khỏi lãnh thổ chiếm đóng vào năm 1967. Vì thái độ ôn hoà nên 2 bên đã có những đàm phán hoà bình và Israel cũng công nhận PLO và chấp nhận rút quân. 

Còn Hamas chủ trương cực đoan, cứng rắn, không công nhận nhà nước Israel và chiến đấu để khôi phục nhà nước Palestine với lãnh thổ bao trùm cả Israel hiện tại như thời người Anh uỷ trị. Với thực lực hiện có  thì chúng ta đều thấy là Hamas quá mơ mộng về chủ quyền và có thể thấy là với lập trường đó thì xung đột giữa 2 bên chỉ chấm dứt khi Hamas bị ISrael tiêu diệt mà thôi. Hamas đòi lập nước Palestine như vậy chả khác gì Việt Nam đòi TQ trả lại Quảng Đông, Quảng Tây!

Thời gian đầu thì Fatah nắm quyền lãnh đạo PLO, cũng có những hành động cực đoan, tấn công khủng bố vào Israel. Nhưng qua vài chục năm chiến tranh vô ích thì Arafat đã thay đổi và quyết định đàm phán với trung gian hoà giải là Mỹ. Đỉnh cao là thời điểm nhà lãnh đạo Palestine là Arafat được nhận Giải Nobel Hoà bình, cùng với Yitzhak Rabin và Shimon Peres (TT Israel), vì những cuộc đàm phán tại Oslo. Nhưng con đường hoà bình bị dập tắt sau khi Arafat chết đi.

Cái chết của nhà lãnh đạo Fatah Yasser Arafat vào tháng 11 năm 2004 dẫn tới chính quyền Palestine mới do Mahmoud Abbas lãnh đạo, người coi vụ bắn tên lửa của Hamas là phản tác dụng.

Khi Hamas ghi được chiến thắng vang dội trong cuộc bầu cử quốc hội Palestine vào năm 2006, sân khấu được thiết lập cho một cuộc tranh giành quyền lực gay gắt với Fatah.

Hamas đã chống lại mọi nỗ lực để ký kết các thỏa thuận trước đây của Palestine với Israel, cũng như công nhận tính hợp pháp của Israel và từ bỏ bạo lực.

Hiến chương của Hamas xác định Palestine lịch sử - bao gồm cả Israel ngày nay - là đất Hồi giáo và phủ nhận hòa bình vĩnh viễn với nhà nước Do Thái.

Hamas và Fatah xung đột và Hamas chiếm quyền kiểm soát Gaza còn Fatah tiếp tục nắm bờ Tây. Về bản chất Palestine đã bị chia 2 và Gaza bị Israel bao vây chặt chẽ. Mấy ngày qua Hamas tấn công rocket vào Israel và bị Israel tấn công trả đũa khiến nhiều nhà cửa bị đánh sập và làm chết nhiều dân thường. 

Tóm lại, theo quan điểm của mình, cần phân biệt 2 phái của Palestine. Người Palestine đòi độc lập là không sai nhưng nhóm Fatah ôn hoà mới nên được ủng hộ. Còn nhóm Hamas chính là tổ chức Hồi giáo cực đoan khủng bố và không thể được thế giới văn minh ủng hộ. Yêu sách của họ là bất khả thi và cách thức tranh đấu bằng cách khủng bố và tấn công bừa bãi vào các khu dân cư là đáng lên án. Vì thế nên việc Israel tấn công họ để tự vệ là hợp lý. Việc dân thường có chết oan thì cũng khó tránh vì Hamas cố tình phát động chiến tranh nhân dân, lấy dân làm bia đỡ đạn. Đó cũng là điều đáng lên án. Hamas tồn tại được là do có sự tài trợ của Iran, Saudi Arabia và 1 số nhà tài trợ Palestine lưu vong có tinh thần dân tộc và Hồi giáo cực đoan. 

Trong mấy ngày qua nhiều người Việt Nam không hiểu rõ bản chất các phe nhóm của Palestine nên đánh đồng việc đấu tranh ôn hoà với khủng bố bạo lực, lên án Israel. Ủng hộ Arafat và Fatah có thể không sai nhưng ủng hộ khủng bố với bất kỳ lý do gì cũng đều là sai. 

P/S: Đối với Mỹ, Israel là đồng minh chiến lược, không thể thiếu trong khu vực Trung Đông, Israel cũng coi Mỹ như vậy. Vì thế sẽ không có chuyện Biden bỏ rơi Israel hay Trump thì ưu ái hơn. Chẳng qua cách hành xử của mỗi người có thể khác nhau, cứng rắn hay mềm dẻo mà thôi.