Tìm hiểu nguồn gốc của các nốt nhạc Đô Rê Mi Fa Sol La Si

Hầu như trong tất cả chúng ta đều đã học qua một bản nhạc kể từ khi còn bé. Và mình chắc chắn rằng khi đọc tên Đô Rê Mi Fa Sol...là ai cũng có thể hiểu được đó là ký hiệu của các nốt nhạc. Vậy các bạn có bao giờ thắc mắc là từ đâu mà có các tên gọi đó không và ý nghĩa đằng sau của các tên gọi đó có gì đặc biệt không?  

{tocify} $title={Mục Lục Chính}

Bản thánh ca nổi tiếng: Ut queant laxis

Ngược dòng thời gian lại thời kỳ trung cổ khoảng thế kỷ XI. Linh mục người Ý, Guido d’Arezzo đã dùng cách đặt nốt nhạc này để dạy trẻ em học hát.

Linh mục Guido theo huấn luyện tại tu viện Benedictine tại Pompasa gần thành phố Ferrara – Italy. Ngài được xem như là nhạc trưởng cho ban nhạc ở khắp mọi nơi. Ngài đào tạo những người không biết gì về âm nhạc thành ca sĩ. Cha và một người bạn (Linh mục Michael) đã biên soạn một quyển Thánh ca để dùng trong việc thờ phượng trong Tu viện bằng cách ghi chú âm nhạc theo kiểu mới. 

Cha Guido đã sáng kiến một hệ thống tên những nốt nhạc, đặt căn bản trên những giai điệu dể nhớ. Ngài đã sử dụng bản nhạc ca tụng Thánh Gioan Baotixita “Ut queant laxis“ để áp dụng vào hệ thống tên những nốt nhạc.

“UT queant laxis

REsonare fibris

MIra getostorum

FAmuli tuo’rum

SOLve polluti

LAbii rea’tum”

Nốt đầu tiên là nốt thấp nhất trong thang âm. Và những câu sau cao hơn câu trước đó.

Guido dùng chữ đầu của mỗi câu để đặt tên cho nốt nhạc. 

>Câu đầu của bài thánh ca là “Ut queant laxis”. Do đó Cha đặt tên cho nốt đầu tiên là Ut. 

>Câu thứ hai bắt đầu bằng mấy chữ “Resonare fibris”, đặt là Re. 

>Bài thánh ca có 6 câu, và vì vậy ngài đặt những nốt nhạc để hát như sau, “Ut, Re, Mi, Fa, Sol, La.” 

Nốt Si sau đó một thời gian mới được thêm vào cho trọn bộ của thang âm.

Một bản nhạc được ký âm của người xưa còn lưu lại được cho chúng ta một cái nhìn sơ khai của các nốt nhạc trên các cao độ khác nhau và các tên gọi của từng nốt

Thời điểm nút Đô xuất hiện

Nhưng làm sao cách đặt các nốt nhạc, “Ut Re Mi” trở thành “Do Re Mi?”

Vào thế kỷ 17 một Linh mục người Ý nghĩ “Do” có âm hay hơn “Ut”. Nên từ đó “Do” được thông dụng. Ngoài ra “Do” có lẽ cũng ảnh hưởng của chữ Dominus trong tiếng Ý, có nghĩa là Chúa. Từ “Do” ra đời là để tưởng nhớ đến một người. Đó là linh mục Guido, người đã có công đặt tên cho bảy âm thanh này.

Trong âm nhạc, nốt nhạc mang hai ý nghĩa chính:

1. Để biểu thị thời gian tương đối về độ cao của âm thanh
2. Một nốt nhạc tương ứng với một cao độ

Để ghi lại một bản nhạc thật chính xác, chúng ta cần có, nốt , khuôn nhạc, khóa nhạc,…  Nốt nhạc giúp nhận biết được cao độ và trường độ của âm thanh.

Để ghi lại độ cao thấp của nốt , chúng ta có 7 thang âm. Thứ tự là Đồ(C), Rê(D), Mi(E), FA(F), Son(G), La(A), Si(B). 

Nốt nhạc thứ 8, quãng tám, có tên giống hệt nốt thứ nhất nhưng gấp đôi tần số nốt nhạc thứ 1. Để phân biệt, người ta thường ghép chữ cái Latin ký hiệu nốt nhạc và số thứ tự. Ví dụ, Nốt La (440 Hz) được ký hiệu là A4.

Cách kí hiệu bản nhac lạ lùng của các nước châu Á

Ở Việt Nam, trước đây người ta thường dùng các từ tượng thanh để chỉ các nhạc âm.

Ví dụ như: tính, tĩnh, tình, tinh, tung, tang, tàng (cho dây đàn); tí, um, bo, tịch, tót, tò, te (cho kèn).

Cho tới nay đó vẫn là hệ thống để ghi bài bản cho nhạc cụ dây và hơi trong một số thể loại nhạc như nhạc cung đình, ca Huế, ca tài tử, cải lương. Từ đầu thế kỉ XX có nhiều tìm tòi thể nghiệm cải biến lối ghi cổ truyền trong đó có cả lối kết hợp với cách ghi theo 5 dòng kẻ của phương Tây.

A(la) B(si) C(đô) D(rê) E(mi) F(pha) G(sol)

Ở Đức nốt si dùng hai ký hiệu: H(si) và B(si giáng)

Một vài nước châu Á như Trung Hoa và Nhật Bản còn dùng số để ký hiệu nốt nhạc:

1(đô) 2(rê) 3(mi) 4(fa) 5(sol) 6(la) 7(si)

Hy vọng những kiến thức trên đây sẽ giúp bạn hiểu thêm về nguồn gốc của 7 nốt âm thanh.

Tham khảo: The Sun Symphony - Ngọc Linh